Τα τραγούδια που μας έκαναν καλύτερους ανθρώπους – part I

«Μάθαμε περισσότερα από έναν δίσκο τριών λεπτών, απ’ όσα μάθαμε μια ζωή στο σχολείο» Bruce Springsteen – No Surrender.

Ανέκαθεν με γοήτευε τρομερά ο συγκεκριμένος στίχος. Καθώς συνοψίζει σε μια μικρή φράση, όσο σουρεαλιστική και αν ακούγεται, ολά εκείνα που με έκαναν να αγαπήσω την μουσική.

Βρήκα και βρίσκω στη μουσική και στους στιχουργούς, όλους εκείνους τους μέντορες που ποτέ δεν είχα. Διότι αυτή την αμεσότητα στην μετάδοση ιδεών δεν τη βρίσκεις αλλού· δεν υπάρχει πιο αγνός, πιο τίμιος και πιο ψυχαγωγικός (με την αυθεντική έννοια) τρόπος να καλλιεργηθείς.

Η ηθική διαμόρφωση του χαρακτήρα μπορεί να συσχετιστεί άρρηκτα με την μουσική. Αυτό είναι κάτι που οι αρχαίοι Έλληνες φυσικά, μεταξύ αυτών Πλάτωνας και Αριστοτέλης, είχαν κατανοήσει και εκτιμήσει δεόντως.

Σε αυτό το αφιέρωμα τριλογία αποφάσισα να αναδείξω 30 τραγούδια τα οποία μέσα από την δυναμική των στίχων τους και των μηνυμάτων που περνάνε στέκονται διαχρονικά ως ύμνοι ενάντια σε αυτά που λυμαίνονταν από καταβολής την ανθρωπότητα. Όπως ο ρατσισμός, οι διακρίσεις, οι πόλεμοι, η κοινωνική ανισότητα, η έλλειψη δικαιοσύνης, η φτώχεια, ο πάσης μορφής φασισμός, οι προκαταλήψεις και όλα εκείνα που δηλητηριάζουν τις ψυχές μας.

Σίγουρα, όπως σε κάθε λίστα, υπάρχουν για ορισμένους ”ελλείψεις”, για άλλους προφανείς επιλογές και γενικότερα δεν προσπαθώ να μεταφέρω σε καμία περίπτωση ότι αυτά είναι ”τα 30 κορυφαία” ή οτιδήποτε τέτοιο. Προσπάθησα να κρατήσω κάποιες μόνο σταθερές. Όπως το να μην προσθέσω ελληνικά τραγούδια, καθώς αυτό απαιτεί ολόκληρη ξεχωριστή λίστα για να αποδοθεί ορθή δικαιοσύνη. Απέφυγα εξόφθαλμες προφανείς επιλογές και εξαιρετικά γνωστά τραγούδια, για να αφήσω χώρο να αναδειχθούν άλλα που το αξίζουν και δεν είναι οικεία στο ευρύ κοινό. Ούτε όμως μπήκα και πολύ βαθιά στα έγκατα του μουσικού σύμπαντος, καθώς μιλάμε για ”διαχρονικές” αξίες. Και ο όρος αυτός απαιτεί ένα τραγούδι να έχει πέρα από πολλά άλλα και κάποια δημοφιλία.

Σαν ένα άτυπο disclaimer, ας πούμε ότι είναι τα προσωπικά μου αγαπημένα protest songs.

Let’s Go!

Μέρος 1ο, 30 – 21

30. PEOPLE ARE PEOPLE – Depeche Mode (1984, People Are People)

Ένα από τα πιο γνωστά τραγούδια των μεγάλων Βρετάνων και θρύλων της new wave σκηνής, καταπιάνεται με τον ρατσισμο και πιο συγκεκριμένα με ένα πολύ απλό μήνυμα. Να αφήσουμε τις διαφορές μας στην άκρη και να δουλέψουμε συλλογικά προς τον δρόμο της αρετής.

Πολύ ασυνήθιστο για τους Depeche το γεγονός πως οι στίχοι είναι κραυγαλέοι και ευθείς χωρίς αλληγορικά ή κρυμμένα νοήματα.

Υπήρξε το κομμάτι που τους έκανε γνωστούς στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, σκαρφάλωσε στο νο13 τoυ Αμερικανικού Billboard. Ένα πολύ δυναμικό κομμάτι με συγκεκομμένο ρυθμικό section με το οποίο προσπάθησαν να μιμηθούν τους ήχους κουζινικών σκευών να πέφτουν από σκάλες

Πρωταγωνιστούν τα βαριά και απόκοσμα πλήκτρα και ξεχωρίζει από το υπόλοιπο ρεπερτόριο της μπάντας για το σκοτεινό με φάνκι πινελιές feeling που αποπνέει.

Εξέχων στίχος:

❝So we’re different colors, and we’re different breeds
And different people, have different needs
It’s obvious you hate me, though I’ve done nothing wrong
I’ve never even met you, so what I could I have done?❞

29. IF YOU TOLERATE THIS YOUR CHILDREN WILL BE NEXT –  Manic Street Preachers (1998, This is My Truth Tell Me Yours)

Ήταν η πρώτη κορυφαία επιτυχία των Βρετανών rockers. Γράφτηκε για τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο και την μάχη εναντία τον φασισμό και τον Δικτάτορα Franco. H η μπάντα παραδέχεται πως εμπνεύστηκαν από το ”Spanish Bombs” των The Clash που ήταν γραμμένο για το ίδιο θέμα. Το ρεφρέν (και τίτλος) του τραγουδιού είναι φράση από αφίσα των συντηρητικών που κυκλοφορούσε στην Αγγλία εκείνη την εποχή. Εντελώς αντίθετο το νόημα στο τραγούδι από αυτό της αφίσας. Καθώς η αφίσα ωθούσε τους Άγγλους πολίτες να βοηθήσουν και να είναι με το μέρος του δικτάτορα Franco (!) να πάρει την χώρα από τους επαναστάτες. Συμπλήρωνε με την φράση: ”Αν το ανεχτείτε αυτό, τα παιδιά σας θα πάρουν σειρά”.

Τεράστια ειρωνεία το γεγονός ότι η Αγγλία βοήθησε τον Φράνκο, και τα παιδιά τους όντως πήραν σειρά. Αλλά όχι από τους ”αντάρτες” όπως εννοούσε η αφίσα, αλλά από τους έτερους Γερμανούς φασίστες στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο… Για κάτι τέτοια λες πως αν υπάρχει Θεός έχει χιούμορ.

Εξέχων στίχος (ποιος άλλος):

❝So if I can shoot rabbits, Then I can shoot fascists ❞

28. BORN IN THE U.S.A. – Bruce Springsteen (1984, Born In The USA)

Ένα από τα πιο βλακωδώς παρεξηγημένα και παρερμηνευμένα τραγούδια όλων των εποχών.

To πομπώδες αυτό ρεφρέν με τον Boss να φωνάζει ”περήφανα” πως γεννήθηκε στην Αμερική, όχι απλά ΔΕΝ είναι πατριωτικό statement και εθνικιστικό παραλήρημα, αλλά λαμβάνοντας υπόψη τα ζοφερά κουπλέ είναι άκρως και πέρα για πέρα ειρωνικό! Αυτό το στοιχείο της προφανούς σκοτεινής ειρωνείας είναι που το έχει κάνει τόσο εμβληματικό και ιδιαίτερο. Τα χώνει στην πατρίδα του όσο λίγοι έχουν τολμήσει μέσω τραγουδιών.

Αγγίζει ένα πολύ λεπτό ζήτημα για την Αμερικανική κοινωνία της εποχής. Τον πόλεμο στο Βιετνάμ, και πιο συγκεκριμένα τους βετεράνους του πολέμου που γύρισαν πίσω (ηττημένοι ως γνωστόν). Και τα προβλήματα τα οποία αντιμετώπιζαν στην προσαρμογή τους και την επανένταξη τους σε μια κοινωνία που δεν τους θεωρούσε ήρωες αλλά ούτε τους αντιμετώπισε με την πρέπουσα προσοχή. Μπορεί να ερμηνευτεί και για τον μέσο άνθρωπο της εργατικής τάξης που νιώθει χαμένος εν μέσω μιας κρίσης αξιών και ηθικής σε μια κοινωνία που δεν έχει τίποτα να τον συνδέει με αυτήν.

Fun Fact:

• Η αυτοκινητοβιομηχανία Chrysler, μεταξύ πολλών, του έδινε το αστρονομικό για την εποχή ποσό, των 12 εκατομμυρίων δολαρίων για να χρησιμοποιήσει το κομμάτι σε διαφήμιση. Ο The Boss αρνήθηκε, για την ιστορία δεν έχει δώσει ποτέ τραγούδι του να χρησιμοποιηθεί για διαφημιστικούς σκοπούς οποιασδήποτε μορφής.

Εξέχων στίχος:

❝Got in a little hometown jam
So they put a rifle in my hand
Sent me off to a foreign land
To go and kill the yellow man ❞

27. IF I CAN DREAM – Elvis Presley (1968, single)

Ο Walter Earl Brown έγραψε αυτό το σπουδαίο κομμάτι εμπνευσμένος από την διάσημη και εμβληματική ομιλία του θρυλικού ακτιβιστή και πολιτικού ηγέτη Martin Luther King Jr. (” Ι Have A Dream…”). Είναι βασισμένο σχεδόν εξολοκλήρου στην ομιλία αυτή και οι συνδέσεις είναι καταφανείς. Όπως και η ομιλία έτσι και το τραγούδι, με πιο γλαφυρό και ποιητικό τρόπο μιλάει για έναν κόσμο πλασμένο από ειρήνη, ενότητα και αγάπη.

Όταν το διάβασε ο Έλβις φέρεται να είπε χαρακτηριστικά πως ”Δε θα τραγουδήσω ποτέ ξανά κομμάτι που δε θα το πιστεύω” . Ο Μάνατζερ του ήταν αντίθετος στο να το τραγουδήσει o Έλβις, πίστευε πως δεν του ταιριάζει, δεν είναι το στυλ του. Ο θρύλος της Rock & Roll όμως ήθελε να δοκιμάσει να το τραγουδήσει.

Ο δημιουργός Earl Brown έχει καταγράψει πως την ώρα της ηχογράφησης, είδε δάκρυα να τρέχουν από τα μάτια μιας εκ των βοηθητικών τραγουδιστριών. Και όταν την ρώτησε τον λόγο εκείνη αποκρίθηκε πως: ”Ο Έλβις δεν έχει τραγουδήσει ποτέ ξανά με τόσο πάθος, έννοει κάθε λέξη από αυτά”.

Fun Fact:

• Είναι το αγαπημένο τραγούδι της κόρης του Έλβις, Πρίσιλα.

Εξέχων στίχος:

❝We’re trapped in a world
That’s troubled with pain
But as long as a man
Has the strength to dream
He can redeem his soul and fly ❞

26. UPTOWN – Prince (1980, Dirty Mind)

Σε τόσο χορευτικά και ρυθμικά τραγούδια όπως αυτό συνήθως οι στίχοι περνάνε σε δεύτερη μοίρα. Όμως αυτός ο καλλιτέχνης μπορούσε να σε κάνει να χορέψεις και να σκεφτείς ταυτόχρονα. Ο Prince υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες στη μουσική του 20ου αιώνα.

Τα τραγούδια με καταγγελτικό χαρακτήρα και κοινωνική συνείδηση δε λείπουν από το ρεπερτόριο του. Το ‘Uptown’ έχει ξεκάθαρο αντιρατσιστικο χαρακτήρα και προσκαλεί στην εναντίωση σε κάθε μορφή προκατάληψης, είτε αφορά το χρώμα, είτε ακόμα το στυλ και την εμφάνιση.

Fun Fact:

• Uptown είναι το ψευδώνυμο της γειτονιάς που μεγάλωσε στην Μινεσότα, ουσιαστικά το τραγούδι είναι βγαλμένο από προσωπικά του βιώματα και μορφές ρατσισμού που βίωνε ο ίδιος όταν ήταν νέος.

Εξέχων στίχος:

❝We don’t let society tell us how it’s supposed to be
Our clothes, our hair, we don’t care ❞

25. A CHANGE IS GONNA COME – Sam Cooke (1965, single)

Τραγούδι με βαριά ιστορία και δυναμική. Θεωρείται από τους ύμνους του κινήματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Αφροαμερικάνων τη δεκαετία του ’60. Ο ”Μαύρος Sinatra” το έγραψε για να στηρίξει το κίνημα και των αγώνα των μαύρων για ίσα δικαιώματα.

Κατά πολλούς είναι το ”μαύρο” ‘Blowin’ In The Wind’, το οποίο άσμα του Dylan ήταν και μια από τις επιρροές που ενέπνευσαν τον προπάτορα της soul μουσικής Cooke να γράψει αυτή την πανέμορφη μπαλάντα με τα αισιόδοξα μηνύματα. Όταν άκουσε αυτό το τραγούδι δεν πίστευε ότι το είχε γράψει ένας λευκός, και αποφάσισε να αφήσει για λίγο τις ερωτικές μπαλάντες.

Κυκλοφόρησε δύο μήνες μετά την δολοφονία του η οποία μέχρι και σήμερα παραμένει αμφιλεγόμενη προς τα κίνητρα και τα γεγονότα της.

Παρότι γράφτηκε πάνω από μισό αιώνα πριν, δεν έχει χάσει ίχνος από την δυναμική του, καθώς μπορεί να ταιριάξει σαν σάουντρακ για οποιονδήποτε αγώνα για ένα καλύτερο μέλλον, οποιαδήποτε αντίσταση και ακτιβισμό ανεξαρτήτως περιεχομένου. Παραμένει ύμνος αλλαγής και ελπίδας.

Εξέχων στίχος:

❝It’s been a long, a long time coming
But I know a change is gonna come, oh yes it will❞

24. HOLY WARS… THE PUNISHMENT DUE – Megadeth (1990, Rust In Peace)

Ένας από τους ύμνους της κλασικής heavy metal σκηνής δε θα μπορούσε παράνα ξεκινάει με ένα επικό guitar riff που δεν αφήνει περιθώρια για τίποτα αλλό από αγνό headbanging. Το απόλυτο έπος της μπάντας του Dave Mustaine πέρα από το metal epicness όμως έχει και στιχουργικό υπόβαθρο. Το οποίο εναντιώνται στη θρησκεία με τον πλέον γλαφυρό τρόπο.

Ο Mustaine ρίχνει τα φλεγόμενα βέλη του στις θρησκείες και τους διαχρονικούς ”ιερούς πολέμους” που μαστίζοηυν την ανθρωπότητα. Η άρχικη έμπνευση ήρθε από τις θρησκευτικές συγκρούσεις στην Βόρεια Ιρλανδία και το Ισραήλ. Η κριτική του βέβαια επεκτείνεται σε όλα τα εγκλήματα που γίνονται στο όνομα του όποιου Θεού.

Χωρίζεται σε δύο μέρη, το Holy Wars και το The Punishment Due. Από ένα γρήγορο, οργισμένο και νευρωτικό τραγούδι που είναι το πρώτο μέρος, μέσω μιας υπέροχης ακουστικής γέφυρας που κατευνάζει τα πνεύματα. το κομμάτι μετατρέπεται σε μια στοιχειωτική αργόσυρτη μπαλάντα. Το κρεσέντο οδηγεί ξανά σε ξέσπασμα σε μια επική κορύφωση που η κιθάρα του Mustaine σκορπάει στους πέντε ανέμους τα μυαλά μας όπως οι θρησκείες την κοινή λογική.

Εξέχων στίχος:

❝Killing for religion
Something I don’t understand
Fools like me, who cross the sea
And come to foreign lands
Ask the sheep, for their beliefs
Do you kill on God’s command? ❞

23. SAY IT LOUD: I’M BLACK AND I’M PROUD – JAMES BROWN (1968, single)

Η περίοδος ακμής του πατέρα της funk Brown, ήρθε σε μια εποχή όπου ο φυλετικός διαχωρισμός στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν από τα μείζοντα κοινωνικά ζητήματα. Ένα τραγούδι που μεγάλωσε γενιές. Ένας ύμνος που έγραψε τη δική του ιστορία και έσπειρε αυτοπεποίθηση και ενότητα σε μια περίοδο που ήταν ζωτικά αναγκαίο.

O ”Godfather Of Soul” υπήρξε ηγετική μορφή για την μαύρη κοινότητα των Ηνωμένων Πολιτειών και με αυτό το τραγούδι προσκάλεσε τους ανθρώπους του να κρατήσουν το κεφάλι ψηλά και να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους. Η επίδραση του φάνηκε ακόμα και από το πως απόφασισε να αφήσει τα μαλλιά του στο φυσικό afro χαρακτηριστικό στυλ των μαύρων, κάτι που έγινε trend της εποχής και κατάθεση αποδοχής για τις ρίζες τους.

Μετά την δολοφονία του πολιτικού ηγέτη της μαύρης κοινότητας Martin Luther King Jr, το 1968, η κοινότητα ήταν σε εμπόλεμη κατάσταση με διαδηλώσεις και πορείες οι μεγαλουπόλεις μετατράπηκαν σε πεδία μάχης. Ο Brown ανέλαβε δράση. Δεν έχανε ευκαιρία να αναλαμβάνει καθήκοντα κήρυκα στις συναυλίες του με μηνύματα ειρήνης και ενότητας. Οι αφροαμερικάνοι τον σεβόντουσαν και ο λόγος του είχε τρομερή επίδραση.

Όπως και αυτό το συγκεκριμένο τραγούδι. Το single «Say it Loud – I’m Black and I’m Proud» βγαίνει το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς και έγινε ο απόλυτος ύμνος περηφάνιας για τους απανταχού μαύρους. Ο μουσικός και δεξί χέρι του Brown, Bobby Byrd με δάκρυα στα μάτια ανακαλεί την πρώτη στιγμή που το έπαιξαν σε συναυλία όταν αντίκρισε 40 χιλιάδες μαύρους με υψωμένες γροθιές να φωνάζουν το ρεφρέν «είμαι μαύρος και είμαι περήφανος».

Αυτή η εικόνα αντικατοπτρίζει την συνολική απήχηση και επίδραση του. Ένα τραγούδι ήταν αρκετό για να μετατραπεί σε αρωγό που άλλαξε την κοινωνική δυναμική και αυτοπεποίθηση της μαύρης μειονότητας. Σε μια άκρως αρνητική περίοδο για τους μαύρους, ο James Brown δημιούργησε ένα θετικό soundtrack στις ζωές τους με την υψωμένη γροθιά του και το «Say it Loud!»

Δείχνοντας στον πλανήτη τη δυναμική που μπορεί να έχει η μουσική, διέλυσε τα πνευματικά και κοινωνικά δεσμά και άνοιξε διάπλατα τους δρόμους των ονείρων για κάθε νεαρό μαύρο. Με τα έργα του, τους ενστάλαξε περηφάνια και κίνητρο να ξεφύγουν από την σκέψη της προκαθορισμένης από το σύστημα και περιορισμένων ευκαιριών ζωής τους.

Εξέχων στίχος:

❝Now we demand a chance to do things for ourselves
We’re tired of beatin’ our head against the wall
And workin’ for someone else❞

22. SISTERS ARE DOING IT FOR THEMSELVES – EURYTHMICS & ARETHA FRANKLIN (1985, Be Yourself Tonight)

Μια συνάντηση μεγατόνων που αξίζει την μεγαλύτερη των προβολών. ΄Ένα ντουέτο από το 1985 που έγινε και δυστυχώς παραμένει ύμνος και σημαία ενάντια στην καταπίεση των γυναικών. Το 1985 η τρομερή αυτή frontwoman, ακτιβίστρια και καλλιτέχνις Annie Lenox έγραψε αυτόν τον ύμνο για την γυναικεία φύση και περηφάνια και έψαχνε μια στιβαρή μαύρη τραγουδίστρια για να κάνει ντουέτο.

«Ήταν μια πρόκληση να γράψω ένα ποπ τραγούδι που θα ήταν φεμινιστικός ύμνος και θα έπαιζε στα ραδιόφωνα. Ξύπνησα ένα πρωί έγραψα όλους τους στίχους και είχα ένα όραμα για αυτό. Να το τραγουδήσω με μια φανταστική τραγουδίστρια.»

H αποδοχή της ιέρειας της σόουλ Aretha να συμμετέχει στο τραγούδι αυτό, άλλαξε την δυναμική του και αλλά και την συνθετική του υπόσταση. Δίνοντας την ευκαιρία στους Eurythmics να εξερευνήσουν soul & gospel μονοπάτια για να έρθουν πιο κοντά στις ρίζες και την αισθητική της soul diva , βρίσκοντας την χρυσή τομή με synth και rock πινελιές που ανέκαθεν χαρακτήριζαν την μπάντα της Lenox. Τα οποία μπλέκονται μαεστρικά με χορωδία και πνευστά σε ένα εκρηκτικό μουσικό μείγμα που μοιάζει περισσότερο με celebration της γυναικείας απελευθέρωσης και της ισότητας των φύλων παρά με μανιφέστο.

«Υπάρχει ανάγκη για φεμινισμός ειδικότερα στις αναπτυσσόμενες χώρες όπου οι γυναίκες ακόμα παραμένουν πολίτες τρίτης κατηγορίας και δεν έχουν δικαίωμα να επιλέξουν για την γονιμότητα τους , για την εκπαίδευση τους και για τον τρόπο ζωής τους. Πάντα θα δράττομαι της ευκαιρίας να μιλώ για τα δικαιώματα των γυναικών.» Annie Lenox

Εξέχων στίχος:

❝So we’re comin’ out of the kitchen
‘Cause there’s somethin’ we forgot to say to you (we say)
Sisters are doin’ it for themselves❞

21. REDEMPTION SONG – BOB MARLEY & THE WAILERS (1980, Uprising)

Ήταν το τελευταίο single που κυκλόφορησε πριν το άδικο χαμό του θρύλους της reggae το 1981. Μπορεί να ερμηνευτεί ως ένα τραγούδι που συνοψίζει όλη την ζωή, τις αξίες και τα πιστεύω του Τζαμαϊκανού τραγουδοποιού.

Το άσμα παροτρύνει τον ακροατή να απελυθερωθεί από την ”πνευματική δουλεία” καθώς όπως αναφέρει ”μόνος ο ευατός μας μπορέι να το κάνει”. Με αναφορές στον ”Ψυχρό Πόλεμο” μεταξύ Δύσης και Ανατολής, στην Βίβλο αλλά και στις δολοφονίες ”προφητών” και πνευματικών ηγετών της εποχής ο Marley μας ενθαρρύνει να τραγουδήσουμε άσματα ελευθερίας και λύτρωσης. Κάλεσμα για Ελευθερία και Λύτρωση. Όπως έκανε σε όλη του την ζωή.

Μπορέι να υπάρχουν πολλά άλλα τραγούδια στον κατάλογο αυτού του τεράστιου καλλιτέχνη με πιο ευθεία και βαθιά μηνύματα , όμως επέλεξα αυτό καθώς όπως κάνει και ο ίδιος, παραπέμπει σε όλα εκείνα. Κλείνει ιδανικά έναν από τους πιο όμορφους και εμπνευστικούς μουσικούς κύκλους του 20ου αίωνα, ένα τραγούδι κύκνειο άσμα μιας ζωής και καριέρας που σαν αυτή δε θα ξαναδούμε. Ένας άνθρωπος που έχει επηρέασει γενιές και γενιές , ένας κύρηκας αξιών και ιδανικών που σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο δε μπορεί να συγκριθεί με κανέναν μουσικό, παρά μόνο με πνευματικούς ηγέτες, προφήτες και φιλόσοφους, εκεί ανήκει η κληρονομιά του Marley.

Όταν έγραφε το κομμάτι ο καρκίνος τους είχε ήδη διαγνωσθεί και βρισκόταν σε κατάσταση αφόρητων πόνων κυρίως πνευματικών και σε μια εσωτερική πάλη σχετικά με την ζωή και τον θάνατο. Κάτι που εκφράζεται σε ολόκληρο τον δίσκο, αλλά ειδκότερα στο τραγούδι αυτό.

Fun Facts:

• Βρίσκεται στην 66η θέση με τα ”500 Καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών” του περιοδικού Rolling Stone.
• Από τα ελάχιστα τραγούδια στην καριέρα του Μάρλει που δεν έχει καθόλου reggae στοιχεία, συνοδευμένος από ακουστική κιθάρα θυμίζει αρκετά τον έτερο Bob, τον Dylan.
• Ο Joe Strummer των The Clash παρέα με τον Johnny Cash έκανα μια καταπληκτική και εξίσου διάσημη διασκευή στο κομμάτι.

Εξέχω στίχος:

❝Emancipate yourself from mental slavery
None but our self can free our minds
Have no fear for atomic energy
‘Cause none of them can stop the time
How long shall they kill our prophets
While we stand aside and look? ❞