Κριτική βιβλίου: Το Κουτί (2020) Γιώργος Γιώτσας

Κάθομαι να γράψω και βάζω να ακούσω Iron Maiden, που τόσο πολύ άρεσαν στη Ζένια, στη βασική χαρακτήρα από το νέο βιβλίο του Γιώργου Γιώτσα. Να ξεδιαλύνω κάποια πράγματα μέσα μου, αφού σήμερα (Δευτέρα 1η Ιουνίου, έξι και κάτι το απόγευμα) συνειδητοποιώ, πως έχουν περάσει 24 ώρες από τη στιγμή που τελείωσα το Κουτί και ακόμα το αναλύω στο κεφάλι μου.

Δεν το παθαίνω με κάθε βιβλίο που διαβάζω αυτό (δυστυχώς), ακόμα και αν είναι συγγραφέα διάσημου στα πέρατα της γης. Ίσως μόνο με δυο-τρία μόνο κάθε χρόνο.

Ο Γιώργος ήταν ο πρώτος Έλληνας συγγραφέας του φανταστικού που ανακάλυψα το μακρινό 2015, όταν αποφάσιζα να ψαχτώ. Αν και το έχω γράψει και πάλι στο παρελθόν, νομίζω ότι δεν είναι κατάχρηση να αναφέρω ξανά το κυριότερο συστατικό της γραφής του, που με γράπωσε από τότε και είδα με χαρά ότι συνεχίζει και στο Κουτί· ο χειμαρρώδης λόγος του και η εκρηκτική εξέλιξη της (κάθε) πλοκής του.

Από τη στιγμή που έτσι είναι ως άνθρωπος, αφού έχω την τύχη να το έχω γνωρίσει, δεν μπορώ να μην τονίσω την ειλικρίνεια των γραπτών του για αυτό τον λόγο.

Το νέο του βιβλίο είναι ένα σημαντικό βήμα για τον ίδιο, αφού περπατά σε ένα μεγαλύτερο εκδοτικό, την Bell, που για όλους τους βιβλιόφιλους το όνομα αυτό σημαίνει πολύ διάβασμα, αλλά είναι και ένα νέο ύφος στην γραφή του.

Τι κρύβεται μέσα στο Κουτί;

Το Κουτί είναι μικρό και προσωπικό. Είναι μια ιστορία-κατηφόρα, που περνάει από πολλά επίπεδα κόλασης μέχρι να σου κάτσει σαν πέτρα στο στομάχι. Δεν είναι απλώς η Ζένια που αντιμετωπίζει σχολικό εκφοβισμό ή τον ρατσισμό της γειτονιάς επειδή είναι Αλβανίδα. Όλα αυτά είναι λεπτομέρειες στο εφιαλτικό σκηνικό για μια 16χρονη, που μοιάζει λες και η ζωή είχε χρωστούμενα μαζί της από κάποια άλλη στιγμή και θέλει να της τα ξεπληρώσει μονομιάς.

Τα θέματα που καταπιάνεται ο Γιώτσας είναι ακόμα ταμπού για κάποιους ανθρώπους, αλλά χάρηκα που είδα ότι παρά το συναίσθημα και τη συνετή χρήση υπερβολής που αρμόζουν σε αυτά, το χειμαρρώδες στιλ του είναι ακόμα εδώ και αν δεν είσαι έτοιμος για αυτό, θα σε πνίξει. Αν το βιβλίο ήταν δελτίο ειδήσεων θα περιείχε την προειδοποίηση: ακολουθούν σκληρές σκηνές.

Και η σκληρότητα έγκειται, όχι σε αυτές καθαυτές που κάνουν την εμφάνιση τους προς το τέλος, αλλά επειδή είναι εκεί από την αρχή και στοιχειώνουν το μέρος, προειδοποιώντας τη Ζένια ότι δεν θα ξεφύγει από τα νύχια τους.

Μπορώ να πω ότι μέχρι τα 2/5 της ιστορίας, ένιωθα πως ίσως το Κουτί να πάρει μια ασφαλή οδό εξιστόρησης. Μια πιο καθαρή, με μπόλικη πολιτική ορθότητα γιατί… έτσι ταιριάζει στην εποχή. Αν γινόταν αυτό, κατά πάσα πιθανότητα το βιβλίο θα παρέμενε καλό αλλά δεν θα ήταν Γιώτσας. Μόλις αισθανθείς άνετα στην ανηφόρα που σε ανέβασε βήμα-βήμα ο χαρακτήρας, εκεί τρως μια κλοτσιά και πέφτεις μαζί του στο έρεβος. Με μόνη πυξίδα… το κουτί που φυλάσει σαν εικόνισμα ο πατέρας της Ζένιας.

Μια μικρή ιστορία σε έναν μεγάλο κόσμο

Η ιστορία της Ζένιας, τοποθετείται στην κοσμοπλασία που είχε έφτιαξε ο Γιώτσας στο Εκ Νεκρών (Εκδόσεις Λυκόφως, 2015), χωρίς αυτό να επηρεάζει καθόλου κάποιον αναγνώστη που δεν το έχει διαβάσει. Απλώς, αν όντως το έχεις κάνει και το θυμάσαι, συναντάς κάποια πρόσωπα ή… εφιάλτες, γνώριμους που σε χτυπάνε φιλικά στην πλάτη και σου φανερώνουν τη διττότητα του κουτιού.

Προφανώς δεν μπορώ να αποκαλύψω τι έχει μέσα το κουτί. Αυτό και άλλα τόσα είναι που θέλω να γράψω αλλά το βιβλίο μόλις κυκλοφόρησε, με καθυστέρηση μάλιστα λόγω του κορονοϊού και δεν θέλω να χαλάσω τις ιδιαίτερες στιγμές του που το κάνουν ξεχωριστό. Απλώς, τελειώνοντας να πω ο Γιώργος πήρε ρίσκα σε αυτό το βιβλίο. Ήθελε τόλμη. Και κατά την ταπεινή μου άποψη τα κατάφερε.

Περίληψη:

Η Ζένια, μαθήτρια της δευτέρας λυκείου, βιώνει μια δυσβάσταχτη καθημερινότητα όπου έρχεται αντιμέτωπη με το ρατσισμό και το μπούλινγκ στη γειτονιά της και στο σχολείο. Μέλος μιας δυσλειτουργικής οικογένειας, με δυο γονείς που δείχνουν αδιάφοροι και επικίνδυνοι, η Ζένια δίνει όλη της τη φροντίδα και τη στοργή στον μικρό της αδερφό Νικόλα, που την έχει ανάγκη.Το πάθος της για τη μουσική και η ανακάλυψη των αισθημάτων ενός συμμαθητή της για κείνη, θα δώσουν στην κοπέλα την ελπίδα και το κίνητρο που χρειάζεται για να προχωρήσει μπροστά. Μέχρι τη στιγμή που ένας καθηγητής της θα εισβάλει στη ζωή της, την ίδια περίοδο που ο αδερφός της αρρωσταίνει πολύ σοβαρά. Τότε εκείνη θα αρχίσει να γλιστράει στα σκοτάδια του μυαλού… και ο εφηβικός της θυμός θα εξαπλωθεί μέσα της όπως το μελάνι εξαπλώνεται στο καθαρό νερό.Το Κουτί είναι ένα βιβλίο για τις φωτεινές αλλά και τις σκοτεινές πλευρές των ανθρώπων… Ένα σκληρό και ταυτόχρονα ευαίσθητο μυθιστόρημα για το θυμό, τα όνειρα, τη φιλία και την αγάπη. Μια συγκλονιστική ιστορία για το πώς η ελπίδα ενός νέου ανθρώπου αγωνίζεται να επιβιώσει μέσα σε μια πραγματικότητα που του ζητάει να θυσιάσει ό,τι πιο πολύτιμο έχει.

Στοιχεία βιβλίου:
Το Κουτί
Συγγραφέας Γιώργος Γιώτσας
Εκδότης: Bell
ISBN: 9789606208225
Σελίδες: 272
Ετος έκδοσης: 2020